01-07-2025 | Educatie bij Museon-Omniversum: Musea tegen klimaatverlamming

Musea tegen klimaatverlamming

Klimaatverlamming bij jongeren? Manon van de Vondervoort van Museon-Omniversum roept al haar collega’s van andere musea op om de beslissers van de toekomst nu al toe te rusten met handelingsperspectieven. Dat schrijft ze in haar blog op P+.

“De resultaten uit Ipsos’ recentste onderzoek ‘Duurzaam denken, duurzaam doen’ laten een verontrustend patroon zien. Jongeren maken zich steeds minder zorgen om het klimaat en vertonen minder duurzaam gedrag. Oftewel: klimaatverlamming. 

Ze weten wat moet, maar voelen zich terughoudend door een systeem dat hen het gevoel geeft: “Alleen doe ik het niet.” Volgens sommigen ligt de oplossing bij strengere overheid. Hier ligt een grote kans voor het Nederlandse onderwijs, helemaal in de aanloop naar de verkiezingen. 

Musea zorgen voor impact

Daar ligt een rol voor musea. Niet alleen als kennisverstrekkers, maar als katalysatoren. In plaats van complexe presentaties vol statistieken, bieden musea beleving,
context en impact. Ze maken tastbaar waar abstractie faalt. Als educatieve instellingen hebben musea de vrijheid én verantwoordelijkheid om thema’s als klimaatverandering op urgente, hoopvolle én activerende wijze over te brengen. Musea maken complexe vraagstukken begrijpelijk voor jong en oud, geven wetenschappelijke inzichten een menselijke context en stimuleren dialoog en bewustwording.

Musea zijn daarmee niet alleen een aanvulling op het formele onderwijs, maar een onmisbare partner in een lerende samenleving. Door hun samenwerking met scholen, wetenschappers en maatschappelijke organisaties, creëren musea verbindende leerervaringen die kennis verankeren in emotie en ervaring. Leerlingen hebben behoefte aan handelingsperspectief. Ze hebben competenties nodig voor de omgang met een veranderende toekomst. 

Jongeren willen best wel

De Ipsos-monitor toont duidelijk dat denken niet automatisch leidt tot doen. Jongeren willen best wel, maar worden belemmerd. Musea kunnen die brug slaan: door gedrag te modelleren, tools aan te bieden en collectieve actie zichtbaar en haalbaar te maken.

Waar morgen mee te beginnen? Ten eerste: maak klimaat onderwijs structureel – ‘vakdoorbrekend’ en praktisch. Ten tweede: gebruik musea als co-creatie‑plekken – waar theorie en ervaring samenkomen. En ten derde: investeer in partnerschappen – onderwijs, wetenschap en beleid samen in één ecosystemisch netwerk.

Als jongeren het gevoel krijgen dat ze de last alleen moeten dragen, verlammen ze. Klimaatverlamming bestrijd je niet met meer kennis, maar met gedeelde ervaring en actie. Musea zijn bij uitstek de plekken waar dit kan gebeuren – niet morgen, maar vandaag, terwijl het momentum nog klopt en de formatie beslist waar onze prioriteiten liggen.”

Manon van de Vondervoort (Museon‑Omniversum) is Senior Educator & Teamleider Educatie bij Museon-Omniversum